Inhoud

• Wat doet alprazolam en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik alprazolam gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

alprazolam

Alprazolam behoort tot de benzodiazepinen. Het werkt rustgevend, spierontspannend en vermindert angstgevoelens.

Artsen schrijven het voor bij angstgevoelens en gespannenheid en soms bij paniekstoornis of sociale angststoornis.

Wat doet alprazolam en waarbij gebruik ik het?

Angstgevoelens en gespannenheid

Verschijnselen
Iedereen is wel eens angstig. Angst is een normale reactie bij dreigend gevaar. Het leidt tot voorzichtigheid of tot vluchten, en is dus een nuttige vorm van zelfbescherming.

Soms is iemand angstig terwijl daar weinig aanleiding voor is, bijvoorbeeld als u niet naar buiten durft, of geen boodschappen durft te doen in een drukke winkel. We spreken dan van een angststoornis.

Angst geeft vaak klachten als hoofdpijn, buikpijn, slaapproblemen en prikkelbaarheid. Hevige angst kan leiden tot: hartkloppingen, benauwd voelen, zweten, pijn op de borst, trillen, het gevoel flauw te vallen of tintelingen in de ledematen.

Behandeling
Bij angstgevoelens en gespannenheid door hevige gebeurtenissen kunt u gedurende een paar dagen tot weken dit medicijn gebruiken. Houden de angstgevoelens en gespannenheid langer aan of is er een psychische oorzaak voor? Dan worden ze meestal behandeld met psychotherapie of met medicijn tegen depressie.

Werking 
Alprazolam dempt emoties en werkt daardoor kalmerend als u angstig of gespannen bent. Hierdoor verminderen ook de lichamelijke klachten, zoals hartkloppingen, buikpijn, trillen en transpireren, die vaak met angst en spanning gepaard gaan.

Dit medicijn is een tijdelijke hulp bij deze verschijnselen. Het lost de oorzaak van uw gespannenheid niet op. Bij zeer heftige emoties en gedurende een korte periode kan het nuttig zijn.

Effect 
Binnen een aantal uren na inname wordt u rustiger. Dit effect houdt acht tot twaalf uur aan. Een tablet met vertraagde afgifte werkt 12 tot 24 uur.

Na enkele weken is er kans dat u afhankelijk bent geworden van het medicijn. U merkt dat aan ontwenningsverschijnselen als u niet meer slikt, zoals angst, hoofdpijn, spierpijn, slapeloosheid, rusteloosheid en geïrriteerdheid. Gebruik dit medicijn daarom niet langer dan een paar weken.

Paniekstoornis

Verschijnselen
Bij paniekaanvallen ontstaan ook lichamelijke verschijnselen, zoals zweten, trillen, duizeligheid, misselijkheid, slappe benen, pijn op de borst en hartkloppingen. De aanvallen kunnen het gevoel geven dat men dood gaat of gek wordt.

Bij een paniekstoornis hebben mensen ongewoon sterke aanvallen van paniek. De aanvallen beheersen hun leven. Alleen de gedachte aan een paniekaanval kan al leiden tot paniek. Men probeert situaties waarin een paniekaanval ontstaat, te vermijden. Soms lukt het niet meer te gaan werken of naar buiten te gaan (straatvrees) uit angst voor een nieuwe aanval.

Behandeling
Als de klachten extreem vaak voorkomen en zeer heftig zijn, dan kunnen ze uw welzijn en dat van de mensen in uw omgeving sterk verminderen.

De behandeling van paniekstoornis bestaat uit gedragstherapie, vaak gecombineerd met een antidepressivum, zoals fluvoxamine, paroxetine, clomipramine of imipramine.

Alprazolam wordt soms gegeven aan het begin van de behandeling met een van deze antidepressiva. Het duurt namelijk enkele weken voordat deze voldoende effect hebben. In de tussentijd zorgt alprazolam dat het aantal paniekaanvallen vermindert. Een enkele keer werken de antidepressiva toch na enkele weken niet voldoende. Dan schrijft de arts daarvoor in de plaats ook wel eens alprazolam voor.

Werking
Alprazolam werkt rustgevend en vermindert angstgevoelens. Hierdoor raakt u minder snel in paniek. Het werkt binnen een aantal uren na inname. Dit effect houdt 8 tot 12 uur aan. Een tablet met vertraagde afgifte werkt 12 tot 24 uur.

Sociale angststoornis

Verschijnselen
Bij een sociale angststoornis zijn mensen erg bang voor de reactie of de kritiek van anderen. Mensen hebben daarbij last van lichamelijke klachten, zoals trillen, zweten, blozen en hartkloppingen. Iedereen heeft hier soms wel eens last van, maar bij een sociale angststoornis zijn deze klachten veel erger. 

Behandeling
Komen de klachten heel vaak voor? Dan kan de arts een behandeling met antidepressiva geven, samen met gesprekken met een psychiater of psycholoog (gedragstherapie). Werkt dit niet genoeg? Dan kan de arts alprazolam geven. 

Effect
Alprazolam werkt rustgevend en maakt angstgevoelens minder. Hierdoor reageert u minder heftig op situaties die sociaal bedreigend voor u zijn.  

Binnen 1 tot 2 uur na innemen voelt u zich rustiger. Dit effect houdt langer dan 15 uur aan.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Dit medicijn kan het gewenste effect geven, zoals rust, ontspannen spieren of slaap. Soms merkt u dit effect ook op een moment dat u dat niet wilt, bijvoorbeeld de volgende dag. Dan is het een bijwerking. Dit medicijn kan ook andere bijwerkingen geven. De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende:

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• Suf, slaperig of moe zijn. Zelden moeilijker kunnen concentreren.

  De eerste week hebben de meeste mensen hier last van. Dit is vooral lastig bij activiteiten waarbij u moet opletten, zoals autorijden, het beklimmen van een ladder of op uw werk. Onderneem geen risicovolle activiteiten tijdens de eerste week van de behandeling. U moet dan nog aan het medicijn wennen. Kijk daarna hoe u op het medicijn reageert.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Maagdarmstoornissen, zoals verstopping en zelden misselijk zijn, overgeven en diarree. Ook minder eetlust, waardoor u kunt afvallen. 

  Deze bijwerkingen treden vooral in het begin van de behandeling op. Meestal helpt het als u het medicijn met wat voedsel inneemt. Blijft u er na een paar dagen nog last van houden? Neem dan contact op met uw arts.

• Droge mond en zelden juist extra speekselvorming

  Heeft u last van een droge mond? Dan heeft u meer kans op gaatjes in uw gebit. Poets en flos daarom extra goed als u merkt dat u last heeft van een droge mond. Laat eventueel de tandarts vaker uw gebit controleren als u dit medicijn meerdere weken gebruikt.

• Depressieve gevoelens 

  Dit medicijn vermindert niet alleen emoties zoals angst en spanning, maar ook positieve emoties, zoals blijdschap en een tevreden gevoel. Depressieve gevoelens kunnen aan het licht komen.

• Hoofdpijn of duizelig zijn.

  De bijwerking treedt vooral aan het begin van de behandeling op. 

• Geheugenproblemen en in de war zijn

   

  Zelden kunt u last hebben van geheugenverlies, vooral ’s nachts. Slaap daarom na het innemen een paar uur achter elkaar.

  Deze klachten kunnen erger worden als u dit medicijn langere tijd gebruikt.

  Bij mensen met de ziekte van Parkinson kunnen geheugenproblemen erger worden. Overleg hierover met uw arts. 

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Wazig zien.

  Dit komt door een tijdelijk effect op de oogspieren.

• Problemen met bewegen en het evenwicht, trillen, vallen en soms problemen met praten.

  Dit medicijn maakt het moeilijker om bewegingen goed te controleren en uw evenwicht te bewaren. Daardoor kunt u onhandig zijn in uw bewegingen en moeite hebben om duidelijk praten (articuleren).
   
  U kunt hierdoor ook sneller vallen. Ouderen en mensen met spierziekten hebben hier de meeste kans op. Ook mensen met de ziekte van Parkinson hebben meer kans om te vallen. Heeft u hier last van? Overleg dan met uw arts. 

• Hartkloppingen of snellere hartslag en zeer zelden te lage bloeddruk, waardoor u sneller kunt flauwvallen. 

  Heeft u hier last van? Raad pleeg dan uw arts. 

• Huiduitslag en jeuk.

  Meestal is dit onschuldig, maar (zeer zelden) kunnen de verschijnselen ernstig zijn. Raadpleeg uw arts als de uitslag er ongewoon uitziet, als u er last van heeft, of als u ook koorts of blaren krijgt.

• Afhankelijkheid als u dit medicijn voor een langere tijd gebruikt.

  U kunt last krijgen van ontwenningsverschijnselen als u stopt met het gebruik. Als u dit medicijn voor een korte tijd gebruikt is de kans hierop zeer klein. Mensen die dit medicijn langere tijd achterelkaar gebruiken hebben hier wel een grote kans op. Bouw daarom altijd geleidelijk af. Meer informatie leest u bij Mag ik zomaar stoppen?

• Minder of soms juist meer zin in seks.

• Psychische klachten zoals een zenuwachtig of angstig voelen en zeer zelden hallucinaties, prikkelbaarheid of agressie.

  Bij hallucinaties ziet, voelt of hoort u dingen die er niet zijn.

  Dit zijn tegenovergestelde verschijnselen dan u van dit medicijn zou verwachten. Vooral kinderen en ouderen zijn gevoelig voor deze bijwerkingen. Heeft u hier last van? Raadpleeg dan uw arts. Soms is een lagere dosering of een ander medicijn beter voor u.

   

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Problemen met ademhalen.

  Vooral bij mensen met de longziekte COPD kunnen de ademhalingsklachten toenemen. Overleg hierover met uw arts.

  Heeft u tijdens uw slaap wel eens dat uw adem korte tijd stopt (slaapapneu)? U kunt hier door dit medicijn meer last van krijgen. Neem contact op met uw arts als u dat merkt.

• Spierzwakte, krachteloos gevoel in spieren

   

  Mensen met myasthenia gravis (een ernstige spierziekte) kunnen meer last krijgen van deze ziekte. Raadpleeg uw arts bij verergering van de klachten (zoals algemene spierzwakte, dubbelzien, dichtvallende oogleden, moeite met slikken, kauwen of ademhalen).

• Moeite met het ophouden van uw plas of juist moeilijk kunnen plassen. 

  Deze bijwerkingen ontstaan door onvoldoende beheersing van de blaasspier. Heeft u hier last van? Neem dan contact op met uw arts. Mogelijk is een ander medicijn geschikter voor u. 

• Leverziekten, zoals leverontsteking of een verminderde werking van de lever.

  U kunt dit merken aan een gevoelige, opgezwollen buik of een gele verkleuring van het oogwit of van de huid. Heeft hier last van? Waarschuw dan een arts. 

  Heeft u leverproblemen (zoals levercirrose)? Meer informatie leest u bij Gebruik bij slechte nieren of lever.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik alprazolam gebruiken met andere medicijnen?

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Andere medicijnen die het reactievermogen verminderen. Bij deze medicijnen is vaak op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op het reactievermogen en coördinatievermogen versterken elkaar. Rijd geen auto als u meer van deze medicijnen gebruikt.
• Sommige medicijnen tegen hiv (virus waar u aids van kunt krijgen). Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.
• Sommige medicijnen tegen hepatitis C (leverontsteking). Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

Door de volgende medicijnen kan de hoeveelheid alprazolam in het bloed stijgen. Hierdoor zijn de werking en de bijwerkingen, zoals sufheid, sterker. Raadpleeg uw arts als u deze combinatie voorgeschreven heeft gekregen. Misschien kan deze u een medicijn voorschrijven dat deze wisselwerking niet heeft.

• Het antidepressivum fluvoxamine.
• De medicijnen bij hart- en vaatziekten verapamil en diltiazem.
• De antibiotica erytromycine en claritromycine.
• De medicijnen tegen schimmelinfecties itraconazol, ketoconazol, fluconazol, posaconazol en voriconazol.
• Het maagmiddel cimetidine.

De volgende medicijnen verminderen de werking van alprazolam. Uw arts zal hiermee rekening moeten houden bij het bepalen van de dosering. Misschien kan de arts u een medicijn voorschrijven dat deze wisselwerking niet heeft.

• De medicijnen tegen epilepsie fenytoïne, carbamazepine, barbituraten, zoals fenobarbital en primidon. Sommige van deze medicijnen worden ook gebruikt bij pijn door schade aan een zenuw (zenuwpijn) of manische depressiviteit.
• De medicijnen tegen tuberculose rifabutine en rifampicine.
• Sint-janskruid (hypericum), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten. Overleg met uw arts.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Dit komt door bijwerkingen, zoals slaperig zijn, duizelig zijn en moeheid. 

U mag vanaf 3 dagen (72 uur) na de laatste inname weer autorijden. Meestal heeft dit medicijn dan geen invloed meer op het autorijden. Heeft u alprazolam bijvoorbeeld op dinsdag om 8 uur in de ochtend ingenomen? Dan mag u vrijdag na 8 uur in de ochtend weer autorijden. Maar doe dat alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen.

Gebruikt u ook andere medicijnen die deze bijwerkingen geven? Let er dan op dat u meer last kunt hebben van deze bijwerkingen.

Let op: ook ernstige paniekaanvallen kunnen een reden zijn dat u niet mag autorijden. Overleg met uw arts of dat bij u het geval is. Wilt u meer informatie over autorijden bij bepaalde ziektes? Kijk dan op de website van het CBR.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema ‘Medicijnen in het verkeer‘ lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Drink zo weinig mogelijk alcohol of drink het liever niet. Door dit medicijn reageert u veel sterker op alcohol dan u gewend bent. Ook versterkt alcohol de bijwerkingen van dit medicijn, zoals sufheid en een verminderde coördinatie.

alles eten?
U mag eten en drinken zoals u normaal ook doet.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap
Meld het aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent. Of als u dit binnenkort wilt worden. Bij gebruik voor lange tijd tijdens de laatste 3 maanden van de zwangerschap (3e trimester) kunnen bij de baby ontwenningsverschijnselen ontstaan. En bij gebruik in een hoge dosis vlak voor de bevalling kan uw kind na de geboorte zo versuft en slap zijn dat het moeite heeft met ademhalen.

Gebruik dit medicijn daarom alleen als het echt nodig is. En zo kort mogelijk in een lage dosis. Weeg samen met uw arts de ernst van uw ziekte af tegen het risico voor het kind. Mogelijk kunt u (tijdelijk) een ander medicijn gebruiken.

Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts of apotheker. Dit medicijn komt in de moedermelk. Het kan dan bijwerkingen bij het kind geven. Mogelijk kan uw arts u (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Tabletten: innemen met een half glas water.
• Let op! Gebruikt u de tabletten met vertraagde afgifte (retard of MGA)? Hier komt alprazolam langzaam uit vrij. U mag deze tabletten niet fijnmaken of kauwen. Anders komt dit medicijn in één keer vrij. Slik de tablet héél door.

Wanneer? 

• Verdeel de tabletten zo goed mogelijk over de dag. Dus bij 3 keer per dag om de 8 uur.
• Gebruikt u dit medicijn alleen in speciale gevallen, zoals bij vliegangst? Neem het dan ongeveer 1 uur van tevoren in.

Hoe lang?

Angst en spanning

• Gebruik langer dan 4 weken achter elkaar wordt sterk afgeraden. Er is dan te veel kans dat u afhankelijk van dit medicijn wordt. Dit betekent dat u ontwenningsverschijnselen krijgt als u stopt met het gebruik.
• Probeer ook op een andere manier uw angst en spanning te verminderen. Vraag uw arts om advies. Gebruikt u dit medicijn samen met een medicijn tegen depressie? Dan is het meestal de bedoeling dat u binnen een paar weken afbouwt, omdat dan het medicijn tegen depressie begint te werken.

Paniekstoornis of sociale angststoornis 

• Bij paniekstoornis of sociale angststoornis wordt alprazolam meestal een paar maanden gebruikt. Daarna wordt de hoeveelheid langzaam verlaagd naar de laagste hoeveelheid die nog werkt.